Các ý chính
Giảm phí hay ‘bơm’ tiền giải cứu để hồi sức cho doanh nghiệp vận tải khách cầm cự là vấn đề cấp bách đang được đặt ra.
Ngấm đòn nặng nề nhất từ 3 đợt dịch Covid-19 liên tiếp, đợt dịch lần thứ 4 khiến các doanh nghiệp (DN) vận tải khách ở tất cả lĩnh vực từ đường bộ, đường sắt đến hàng không đều suy kiệt.
Đường sắt, hàng không đều “đói”
Dù chưa đến mức phải dừng toàn bộ đường bay nội địa như đầu tháng 4.2020, song thảm cảnh của ngành hàng không hiện nay nặng nề không kém đợt dịch thứ nhất. Bị cắt giảm chuyến tối đa, máy bay chủ yếu “đắp chiếu” nằm sân đỗ, nhiều thời điểm số máy bay qua đêm ở Nội Bài hơn 85 chiếc/đêm, trong khi năng lực khai thác đỗ qua đêm của sân bay này chỉ là 84 chiếc. Sân bay Nội Bài thậm chí đã phải đóng cửa đường lăn S1 để có thêm chỗ đỗ máy bay. Từng đón lượng khách cao nhất gần 80.000 lượt khách/ngày cao điểm đầu tháng 4.2021, nhưng hiện Nội Bài chỉ còn trung bình 6.000 – 7.000 lượt khách/ngày gồm cả quốc tế và nội địa.
Bên cạnh các giải pháp hỗ trợ từ nhà nước, bản thân các DN phải tự vận động để cầm cự, như quyết liệt tinh giản biên chế, tái cơ cấu bán bớt một phần tài sản như đội máy bay để có thêm dòng tiền hoạt động…
PGS-TS Ngô Trí Long
Cú sốc đợt dịch thứ 3 và 4 diễn ra đúng cao điểm tết và hè tiếp tục tác động tiêu cực tới doanh thu của các hãng. Dù vẫn phải chi phí trên 100 tỉ đồng/ngày để duy trì hoạt động mùa dịch, nhưng không có nguồn thu để duy trì. Nợ ngắn hạn và nợ phải trả của 3 hãng Vietnam Airlines (VNA), Vietjet Air, Bamboo Airways ước tính đã lên tới 36.000 tỉ đồng, riêng VNA 20.000 tỉ đồng.Kiến nghị lên Bộ KH-ĐT, Hiệp hội Doanh nghiệp hàng không VN (VABA) đề xuất sớm áp dụng “hộ chiếu vắc xin” và đặc biệt là bơm vốn vay ưu đãi khẩn cấp để hỗ trợ thanh khoản cho các hãng.
Trước đó, VNA đã được cho vay ưu đãi 4.000 tỉ đồng từ nguồn tái cấp vốn với mức lãi suất 0%. Theo ông Bùi Doãn Nề, Phó chủ tịch VABA, hiệp hội đề nghị Bộ KH-ĐT báo cáo Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép áp dụng cơ chế tái cấp vốn 5.000 – 6.000 tỉ đồng, thời hạn 12 tháng và được gia hạn tự động 2 lần cho các hãng còn lại. VABA cũng đề nghị dành cho các hãng vay gói tín dụng khoảng 25.000 tỉ đồng ưu đãi giảm lãi suất 4%, thời hạn từ 3 – 5 năm để duy trì nguồn lực, có nguồn vốn phục hồi phát triển.Tương tự hàng không, vận tải khách đường sắt cũng đang khủng hoảng khi phải bãi bỏ gần 400 đoàn tàu do dịch. Nhiều thời điểm ngành đường sắt chỉ còn duy trì 2 đôi tàu Bắc – Nam hoạt động, nhưng lượng khách cũng rất thấp.
Theo ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty đường sắt VN (VNR), năm 2020, VNR lỗ hơn 1.300 tỉ đồng, dự kiến năm 2021 lỗ thêm 942 tỉ đồng. Nếu dịch bệnh kéo dài qua năm 2022, nguy cơ DN mất hết vốn chủ sở hữu, không có đủ dòng tiền trả lương cho người lao động.“VNR kiến nghị Chính phủ gói hỗ trợ khẩn cấp bao gồm cấp hạn mức tín dụng 800 tỉ đồng vay ưu đãi không tính lãi để bổ sung cho nguồn vốn lưu động và đề nghị có chính sách hỗ trợ cho 13.000 lao động đang bị mất và thiếu việc làm”, ông Minh cho biết.PGS-TS Ngô Trí Long nhận định: “Khi phục hồi trở lại, hàng không có tác động rất lớn tới các ngành khác cũng như cả nền kinh tế. Trên thế giới, các nước đều có xu hướng dành các gói cứu trợ trực tiếp cho hàng không. Nhưng trong bối cảnh VN hiện nay, khi nguồn lực có hạn thì cứu vận tải như thế nào là bài toán không đơn giản”.Theo chuyên gia này, nếu tiếp tục giảm phí, lệ phí cũng chỉ mang tính hỗ trợ, cái cần thiết nhất với các hãng hàng không đang âm vốn chính là dòng tiền để duy trì hoạt động.
VNA là “con đẻ” của nhà nước nhưng cũng phải thông qua Quốc hội mới có nghị quyết về tái cấp vốn với lãi suất 0%. Với những hãng tư nhân như Vietjet hay Bamboo, nếu muốn cứu cũng cần cơ chế đặc thù. “Nguồn lực ngân sách không có nhiều, nếu hỗ trợ cũng chỉ có thể thông qua chính sách tái cấp vốn với lãi suất 0% hoặc lãi suất thấp, nhưng phải thông qua các ngân hàng thương mại. Các hãng hàng không đóng góp vào ngân sách rất lớn, nếu vực dậy để làm ăn có lãi thì sau này nguồn thu vào ngân sách sẽ bù đắp được khoản hỗ trợ lúc này. Bộ KH-ĐT cũng đã ra đề án để hỗ trợ, nhưng các giải pháp hỗ trợ phải thiết thực và có khả năng thực thi, chứ không chỉ nên hỗ trợ hình thức”, ông Long nhìn nhận.
